Ποια συζήτηση να κάνουμε για τις ΜΚΟ

Τις τελευταίες μέρες, με αφορμή τις περιπτώσεις του «Διεθνούς Κέντρου Αποναρκοθέτησης» και του «ΕΣΕΠΑ», έχει ξεσπάσει στη χώρα μία θύελλα «αποκαλύψεων» και συζητήσεων για τις ΜΚΟ με τρόπο που παραβλέπει πλήρως το σημαντικό ανθρωπιστικό, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό έργο που συστηματικά και επί δεκαετίες έχει παραχθεί από τον χώρο των ΜΚΟ. Έναν χώρο με τεράστια προβλήματα αδιαφάνειας και διαφθοράς αλλά και με ένα σημαντικό υγιές κομμάτι που σήμερα τσουβαλιάζεται στο «σακί με τους διεφθαρμένους».

Η συζήτηση, όμως, δεν είναι μόνο άδικη. Είναι και εντελώς αντιπαραγωγική.


Ο σύγχρονος κόσμος χρειάζεται τις ΜΚΟ. Η παγκόσμια ροή πληροφορίας, υπηρεσιών και αγαθών, τα πολλαπλά κέντρα εξουσίας και οικονομικής ισχύoς, οι έντονες και πολύ διαφοροποιημένες ανισότητες, απαιτούν την ύπαρξη εξισορροπητικών πόλων και δομών που εξασφαλίζουν ότι οι ροές της εξουσίας εκλογικεύονται και ελέγχονται. Οι τεράστιες πιέσεις στο περιβάλλον και τα όλο και συχνότερα ακραία φαινόμενα απαιτούν την ύπαρξη οργανισμών και συλλογικοτήτων που θα προωθούν τη βιωσιμότητα σε όλα τα επίπεδα αλλά και που – μέσω του εθελοντισμού - θα εξασφαλίζουν εφεδρείες πολιτικής προστασίας. Η σύγχρονη αστική φτώχεια απαιτεί τη λειτουργία μικρών και ευέλικτων σχημάτων που –ακόμα και σε επίπεδο γειτονιάς - μεριμνούν για τις ανάγκες ανήμπορων συμπολιτών μας.

Στην Ελλάδα της κρίσης και της αβεβαιότητας όλες οι παραπάνω ανάγκες γίνονται ακόμα αμεσότερες και εντονότερες. Και η ανάγκη για την ύπαρξη ενός υγιούς και δυναμικού χώρου μη-κυβερνητικής δράσης είναι αδήριτη. Πώς όμως μπορούμε να ανταποκριθούμε σε αυτή την ανάγκη όταν ο χώρος και τα προβλήματά του αντιμετωπίζονται με κραυγές και δαιμονοποίηση; Όταν οι μόνες λύσεις που προωθούνται είναι αυτές της μείωσης της δύναμης των οργανώσεων και της ρύθμισης της κάθε έκφανσης της λειτουργίας τους; Όταν στον δημόσιο λόγο «ποινικοποιείται» η συμμετοχή σε ΜΚΟ και σχεδόν εξισώνεται με τη συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση;

Κινδυνεύουμε να μπούμε σε μία πορεία που θα στραγγαλίσει τον χώρο των ΜΚΟ, θα αποθαρρύνει εντελώς τους έτσι και αλλιώς λίγους ενεργούς πολίτες και θα αφήσει τη χώρα φτωχότερη σε κοινωνικό κεφάλαιο και πολύ πιο αδύναμη απέναντι στα προβλήματά της.

Η συζήτηση που γίνεται σήμερα για τις ΜΚΟ είναι μία συζήτηση άστοχη και καταστροφική. Τη θέση της πρέπει άμεσα να πάρει μία ουσιαστική συζήτηση για τον ρόλο που χρειαζόμαστε ως κοινωνία από τις ΜΚΟ. Για το πώς θα δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο που δεν θα προσπαθεί να κανονίσει τα πάντα αλλά θα περιφρουρεί αξίες, εξασφαλίζοντας π.χ. ότι μία οργάνωση που χρηματοδοτείται 100% από το κράτος δεν μπορεί να πλασάρεται ως «μη - κυβερνητική». Για το πώς θα εμπεδώσουμε στην κοινωνία μας αξίες διαφάνειας και λογοδοσίας, όχι ποινικοποιώντας αλλά δημιουργώντας δομές και ενδυναμώνοντας τους ίδιους τους πολίτες στο να απαιτούν πληροφόρηση. Για το πώς θα σταματήσει η ίδια η Πολιτεία να εκτρέφει την αδιαφάνεια και τη διαφθορά, οργανώνοντας με άλλον τρόπο τις συνεργασίες της με τον χώρο.

Για το πώς, τέλος, πρέπει να υποστηρίξουμε τις ίδιες τις ΜΚΟ να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που τους τίθενται χωρίς να δυσχεραίνεται η λειτουργία και το έργο τους (όπως με μία σειρά πρόσφατες μεταρρυθμίσεις).

Στη χώρα μας λειτουργούν επί δεκαετίες ΜΚΟ που με πλήρη διαφάνεια και υπό συνθήκες απόλυτης λογοδοσίας παράγουν σημαντικότατο έργο. Ας ξεκινήσουμε τη συζήτηση από αυτές. Αντί να κλαίμε για τα στραβά ας διδαχθούμε από αυτούς που επί χρόνια τιμούν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας.

*Ο Κωνσταντίνος Λιαρίκος είναι επικεφαλής προγράμματος και λειτουργιών του WWF Ελλάς.